سلامت نیوز:زنان اگر در معرض خشونت خانگی قرار دارند می‌توانند با شماره 1480 که خط مشاوره تلفنی ماست تماس بگیرند و خدمات مشاوره دریافت کنند. در اورژانس اجتماعی (123) نیز اگر نیاز باشد افراد را به خانه‌های امن راهنمایی می‌کنند تا بتوانند از خدمات آن‌جا استفاده کنند.


به گزارش سلامت نیوز به نقل از مهرخانه،معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی گفت: ظرفیت هر یک از خانه‌های امن 5 نفر است و این ظرفیت پایین به این دلیل است که می‌خواهیم این مراکز، شرایط و فضایی مانند خانه داشته باشند؛ اگر جمعیت زیاد باشد، نمی‌توانیم خدمات تخصصی ارایه دهیم و زنان نمی‌توانند در آن‌جا احساس آرامش داشته باشند.

 سال 1393 بود که سازمان بهزیستی خبر از راه‌اندازی خانه‌های امن برای زنان و دختران در معرض خشونت‌های خانگی داد. خانه‌های امن، مکان‌هایی هستند که از زنان در معرض خشونت حمایت می‌کنند و زنان و دخترانی که ممکن است به هر دلیلی شب از خانه رانده شوند یا در خانه خودشان از نظر خشونت در معرض خطر باشند در خانه‌های امن اسکان داده می‌شوند.

آدرس‌های خانه‌های امن مخفی است و زنان از طریق تماس تلفنی می‌توانند با این خانه‌ها ارتباط برقرار کنند، البته این تلفن مستقیم نیست. نحوه تماس با خانه‌های امن از طریق شماره تلفن 123 است و اگر با سامانه 123 اورژانس اجتماعی تماس گرفته شود، کارشناسان مستقر در این مرکز، زنان خشونت‌دیده را راهنمایی می‌کنند تا اگر این زنان می‌توانند خودشان به خانه‌های امن بروند یا این‌که خودروی اورژانس اجتماعی هر جایی که باشند، به دنبالشان می‌رود و آن‌ها را به مرکز اورژانس اجتماعی راهنمایی می‌کند. در اورژانس اجتماعی نیز این زنان به خانه‌های امن راهنمایی می‌شوند.

سیاست اصلی در خانه‌های امن بازگشت به خانه است
در ابتدای کار قرار بر این بود زنانی که دچار مشکلات و خشونت‌های خانگی شده‌اند، تنها به مدت سه ماه از اقامت در خانه‌های امن بهره‌مند شوند اما تیرماه سال 95، انوشیروان محسنی‌بندپی؛ رییس سازمان بهزیستی اعلام کرد که محدودیت زمانی برای اقامت در این خانه‌ها برداشته شده و اگر مشاور مربوطه به این اطمینان برسد که در صورت ترخیص فرد آسیب‌دیده، او دوباره به چرخه آسیب بازنمی‌گردد، آن وقت فرد ترخیص می‌شود؛ در غیر این صورت، مدت اقامت فرد در خانه امن تمدید خواهد شد. به گفته حبیب‌الله مسعودی‌فرید؛ معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی سیاست اصلی در خانه‌های امن بازگشت به خانه است اما زن تنها در صورتی به خانه برمی‌گردد که شرایط مناسب برای بازگشت او مهیا شده باشد و خانواده صلاحیت داشته باشند. زنانی که دائماً در خانواده مورد آزار هستند و قرار است این آزارها ادامه پیدا کند، به منزل بازگردانده نمی‌شوند.

خدمات خانه‌های امن به زنان خشونت‌دیده
به گفته ولی‌الله نصر، مدیر کل سابق دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان اگر زن بیشتر از ۸ ماه نیاز به کمک و مراقبت داشته باشد، با مشورتی که با مراجع قضایی و انتظامی خواهیم داشت و با گرفتن تضمینات لازم از طریق قضات دادگستری، شرایطی را مهیا می‌کنیم که او بتواند شرایط زندگی مستقل خود را تا زمان رفع مشکل آماده کند. در چنین شرایطی، نگهداری زن مورد آزار با نظر مرجع قضایی و با ذکر این نکته که ممکن است حضور زن در مکانی که به گفته خودش امنیت جانی او را به خطر اندازد، صورت می‌گیرد و حتی در صورت لزوم، ودیعه مسکن و اجاره‌بهای مسکن او را سازمان بهزیستی پرداخت می‌کند. رقم ودیعه مسکن با توجه به مکان، محل، شهر و استان متفاوت بوده و در‌صورتی‌که تیم تخصصی ما تشخیص دهد که فرد نیاز به زندگی مستقل دارد، ودیعه مسکن به او تعلق می‌گیرد که این رقم عموماً از ١٥میلیون ‌تومان به ‌بالاست.

در خانه‌های امن علاوه بر اسکان افراد به آن‌ها خدمات دیگری مانند خدمات روان‌شناختی و مشاوره، خدمات مددکاری، خدمات حقوقی، خدمات پزشکی و بهداشتی ارایه می‌شود. حتی گاهی به این زنان کمک‌های مالی هم می‌شود مثلاً اگر همسر زن اعتیاد دارد، یارانه‌ای برای درمان اعتیاد در اختیار او قرار می‌گیرد.

زنان می‌توانند با فرزندان خود به خانه‌های امن بروند
زنان می‌توانند کودکان خود را نیز به این خانه‌ها ببرند اگر فرزندان این زنان، پسران و دختران کوچک باشند که هیچ مشکلی ندارد و با مادر در خانه امن اسکان داده می‌شوند اما اگر فرزند پسر، بزرگ بوده و به سن بلوغ نزدیک شده باشد، مادر در خانه امن می‌ماند اما فرزند او را به مراکز شبانه‌روزی دیگر می‌فرستند. البته، در این صورت هم شرایط دیدار مکرر مادر و فرزند فراهم می‌شود تا آن‌ها بتوانند به‌صورت روزانه یکدیگر را ملاقات کنند.

دی ماه سال 94 حبیب‌الله مسعودی‌فرید؛ معاون اجتماعی سازمان بهزیستی از تصمیم برای راه‌اندازی خانه‌های امن در تمامی استان‌های کشور خبر داد. او اعلام کرد سال 93 تعداد ۱۲۰۰ زن در معرض آسیب و خشونت خانگی در این مراکز نگهداری شده‌اند و در ده ماهه نخست سال 94 نیز ۸۰۰ نفر به این مراکز مراجعه کرده‌اند.

شهیندخت مولاوردی؛ معاون سابق رییس‌جمهور در امور زنان و خانواده نیز اردیبهشت ماه سال 95 از در نظر گرفته شدن بحث خانه‌های امن در لایحه تأمین امنیت زنان خبر داد و گفت: در بخش حفاظتی و حمایتی این لایحه، بحث خانه‌های امن در نظر گرفته شده که البته متناسب با ویژگی‌های بومی و مذهبی جامعه خودمان است و با آن‌چه تحت عنوان شِلتر(shelter)  در دیگر کشور‌ها مطرح است، تفاوت دارد؛ هرچند که امروزه تا حدودی این نوع از خانه‌ها در کشور شکل گرفته است اما در حال حاضر، استاندارهای مورد نظر را ندارند و زنان به‌صورت ۲۴ ساعته و یا ۴۸ ساعته می‌توانند در آن‌جا بمانند.

البته اظهارات مولاوردی مبنی بر پذیرش زنان به‌صورت 24 یا 48 ساعته در خانه‌های امن، توسط نصر؛ مدیر کل دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی تکذیب شد و او اظهار داشت: ما تا زمانی که احساس ‌کنیم زن باید در مرکز ما باشد، از او نگهداری می‌کنیم و مدت زمان هم چندان برای ما مهم نیست؛ هرچند سیاست اصلی آن است که زن به کانون خانواده خود بازگردد.

فعالیت 22 خانه امن در سراسر کشور
فاطمه عباسی؛ مشاور رییس سازمان بهزیستی کشور در امور زنان و خانواده آذر ماه سال جاری از فعالیت 22 واحد خانه امن در سراسر کشور خبر داد و اعلام کرد 7 واحد از این خانه‌ها توسط بخش دولتی مدیریت می‌شود و ۱۵ خانه امن نیز با مشارکت بخش خصوصی و سازمان‌های مردم‌نهاد در قالب ماده ۲۶ فعالیت می‌کنند.

به گفته عباسی در حال حاضر بیشتر زنانی که به خانه‌های امن مراجعه می‌کنند، خشونت جسمی از سوی همسرانشان را دلیل حضور در این خانه‌ها بیان می‌کنند. این در حالی است که بسیاری از زنان از وجود خانه‌های امن اطلاع ندارند و اگر نحوه اطلاع‌رسانی در مورد این خانه‌ها بهبود پیدا کند، آمار زنانی که به دلیل خشونت عاطفی و روانی همسر به این مراکز مراجعه می‌کنند، بیشتر از زنانی خواهد بود که متحمل خشونت جسمی می‌شوند.

فاطمه راکعی؛ مشاور شهردار تهران در امور زنان نیز معتقد است خانه‌های امن در گذشته فعال بودند اما امروزه گستره فعالیت آن‌ها کاهش پیدا کرده است. راکعی که آبان ماه سال جاری در نشستی با موضوع تجربه زیسته زنان توانمند سخن می‌گفت، اعلام کرد که از طریق رایزنی با نهادهای مرتبط این موضوع را پیگیری خواهد کرد تا خانه‌های امن دوباره به خدمات‌رسانی بپردازند.

برای آگاهی بیشتر از نحوه فعالیت‌های خانه‌های امن با حبیب‌الله مسعودی‌فرید؛ معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی گفت‌وگو کردیم.

دلیل کم‌بودن ظرفیت خانه‌های امن
او در پاسخ به خبرنگار مهرخانه در رابطه با ظرفیت خانه‌های امن گفت: ظرفیت هر یک از خانه‌های امن 5 نفر است و این ظرفیت پایین به این دلیل است که می‌خواهیم این مراکز شرایط و فضایی مانند خانه داشته باشند؛ اگر جمعیت زیاد باشد، نمی‌توانیم خدمات تخصصی ارایه دهیم و زنان نمی‌توانند در آن‌جا احساس آرامش داشته باشند. سیاست ما در معاونت اجتماعی این است که همه مراکزمان جمعیت کمی داشته باشند مثلاً به جای یک مرکز 30 نفره می‌توانیم 6 مرکز 5 نفره داشته باشیم. این روش، هم باعث افزایش آرامش روانی افراد می‌شود هم این که در شهرهای بزرگ امکان پیدا کردن یک مکان مناسب برای 6 نفر بسیار راحت‌تر از پیدا کردن یک مکان مناسب برای 30 نفر است.

مراکز متعدد بهزیستی برای کمک به افراد در معرض آسیب
مسعودی‌فرید با اشاره به این که بهزیستی مراکز متعددی برای کمک به افراد در معرض آسیب دارد، بیان داشت: در اورژانس اجتماعی مراکز استان‌ها مرکز مداخله در بحران داریم که این مراکز، محلی برای نگهداری از افراد تا سه هفته هستند. همچنین، 31 مرکز شبانه‌روزی کودکان کار و خیابان در سراسر کشور داریم. 31 خانه سلامت نیز به دخترانی اختصاص پیدا کرده که از خانه فرار می‌کنند و ظرفیت هر یک از این خانه‌ها حدود 10 نفر است. 24 مرکز بازپروری هم در کل کشور داریم که این مراکز خانه‌هایی برای زنان آسیب‌دیده هستند.

معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی با اشاره به عملکرد خانه‌های امن اظهار داشت: یکی از مراکز ما خانه‌های امن است که به زنان در معرض خشونت اختصاص یافته است. این زنان در خانه‌های خود زندگی می‌کردند اما به دلیل خشونت‌هایی که با آن مواجه بودند و برای این‌که دیگر این خشونت‌ها تکرار نشود و به آسیب‌های بیشتری نینجامد، تصمیم می‌گیرند از خانه خارج شوند اما چون جایی برای رفتن ندارند، می‌توانند در خانه‌های امن مستقر شوند. درواقع، وقتی افراد با 123 (اورژانس اجتماعی) تماس می‌گیرند و با توجه به مسأله‌ای که دارند به مراکز مختلف ارجاع داده می‌شوند. مثلاً مدت حضور در مرکز مداخله اورژانس اجتماعی 21 روز است که طی این مدت همکاران ما بررسی‌های لازم را انجام می‌دهند و کارهای مددکاری، حقوقی و روان‌شناسی صورت می‌گیرد تا در صورت امکان فرد به محل زندگی خود برگردد اما اگر خانواده هنوز شرایط مناسبی نداشته باشد، فرد به مرکز شبه‌خانواده ارجاع داده می‌شود تا به‌طور دائمی بتواند آن‌جا زندگی کند.

او خاطرنشان کرد: در خانه امن هم این افراد از سه تا شش ماه می‌توانند حضور داشته باشند. البته، سیاست اصلی ما این است که زنان به خانواده برگردند و همکاران ما کار مشاوره و مددکاری و حمایت‌های لازم را انجام می‌دهند تا فرد به خانواده برگردد اما اگر خانواده صلاحیت‌های لازم را نداشته باشد و شرایط هنوز به‌طور موقت یا دائم مناسب نباشد، کمک می‌کنیم که آن فرد به‌تدریج بتواند یک زندگی مستقل ایجاد کند. اما ابتدا از خانه امن شروع می‌شود، بررسی‌های لازم انجام می‌گیرد، روی سلامت روانی و اجتماعی و سپس روی توانمندسازی اقتصادی افراد کار می‌شود تا بتوانند زندگی بهتر یا احیاناً مستقلی داشته باشند.

افراد در معرض خشونت خانگی با شماره 1480 تماس بگیرند
مسعودی‌فرید در رابطه با میزان اطلاع مردم از خانه‌های امن گفت: فعالیت‌هایی که در سطح استان‌ها انجام می‌دهیم عمدتاً به معرفی خدمات اورژانس اجتماعی اختصاص دارد و بیشتر تمرکزمان را روی تبلیغ اورژانس اجتماعی قرار داده‌ایم زیرا هرچه مردم بیشتر با اورژانس آشنا شوند، هم می‌توانند در صورت نیاز خودشان دسترسی داشته باشند هم این‌که اگر برای آشنایان آن‌ها اتفاقی رخ داد به اورژانس اطلاع می‌دهند. قطعاً باید اطلاع‌رسانی را بیشتر کنیم و در این رابطه، نقش رسانه‌ها به‌ویژه رسانه ملی اهمیت زیادی دارد. زنان اگر در معرض خشونت خانگی قرار دارند می‌توانند با شماره 1480 که خط مشاوره تلفنی ماست تماس بگیرند و خدمات مشاوره دریافت کنند. در اورژانس اجتماعی (123) نیز اگر نیاز باشد افراد را به خانه‌های امن راهنمایی می‌کنند تا بتوانند از خدمات آن‌جا استفاده کنند.

گسترش خانه‌های امن در دستورکار ماست
معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی در رابطه با اظهارنظر راکعی مبنی بر کاهش گستره فعالیت خانه‌های امن بیان داشت: من نمی‌دانم ایشان براساس چه داده‌هایی این صحبت را کرده‌اند اما ما دائماً در حال افزایش خدمات خود هستیم. ما نه تنها گستره فعالیت را کاهش نداده‌ایم بلکه آن را به خدمات دیگری هم تسری می‌دهیم اما هر گسترشی حتماً باید حساب‌شده و علمی باشد و زیرساخت‌های آن فراهم شود. نیروهای کارشناسی حتماً باید دوره‌های لازم را ببینند و استعلامات لازم انجام شود؛ چون این کار، هم تخصصی و هم حساس است و نمی‌شود به یک‌باره گسترش‌های پیش‌بینی‌نشده و بی‌رویه اعمال کرد. گسترش خانه‌های امن هم در دستورکار ماست؛ گرچه اعتقاد داریم عمدتاً باید روی پیشگیری کار کنیم و به آدم‌ها و زوجین مهارت‌های زندگی، راه‌های ارتباط مؤثر و روش‌های حل تعارض را آموزش دهیم تا اگر چالشی در خانه ایجاد شد، بدون توسل به خشونت و با صحبت کردن و گذشت بتوانند آن چالش را مرتفع کنند و زندگی بهتری داشته باشند.